« بسم الله الرحمن الرحیم »
فلولا نفر من کل فرقة لیتفقهوا فی الدین اذا رجعوا الیهم لعلهم یحذرون
حوزه علمیه باید انقلابی بماند، اگر حوزه انقلابی نماند، نظام در خطر انحراف از انقلاب قرار می گیرد. مقام معظم رهبری
یکی از لوازم حوزه تمدن‌ساز این است که تحصیل و تدریس و تحقیق در حوزه، معطوف به تمدن‌سازی باشد و برنامه و متون درسی حوزه نیز باید ناظر به این وظیفه تدوین بشود.
لذا هویت حوزه یک عنوان مرکزی به عنوان تربیت اسلام شناس برای تفقه جامع است که در این راستا اسلام شناس به کسی گفته می شود که پاسخ سوال « نظر اسلام در مورد همه چیز» را بتواند بدست بیاورد و استدلال، استخراج و پاسخ برای همه چیز داشته باشد.
بنابراین در رابطه نسبت طلبه با علوم انسانی بایدگفت: طلبه باید با شبکه مسائل علوم انسانی آشنا باشد. در فضای طلبگی، بیشتر به چیستی و چرایی پرداخته می‌شود اما چگونگی در حد صفر است و حال اینکه بحث اصلی در علوم انسانی و تمدن سازی، فرآیندها است. اسلام شناسی یک تفقه جامع است بدین معنی که تفقه دین در تفقه نظام فکری، حقوقی و فرهنگی دینی است.
لذا ماموریت حوزه های علمیه نیز تولید فکری و تربیت نیروی انسانی برای تمدن اسلامی بر اساس نگرش اسلامی است.
حوزه‌ای که دارای آموزشِ پژوهش محور است نتایج آموزشی در آن به محصولات علمیِ با کیفیت براساس نقشه علمی تبدیل می‌شود،وآموزش‌ها برای ایجاد مهارت عملیاتی کردنِ کارآمدی دین در برنامه‌سازی برای توسعة اسلامی- ایرانی وکارآمد کردن علوم حوزوی برای کیفیت‌افزایی در زندگی فردی، اجتماعی و تمدن‌سازیِ الهی برنامه‌ریزی و اجرا می شود.
هر چند تحول در حوزه آهنگ خود را از سال ها پیش به همت انسان های الهی آغاز کرده ودراین راه ارزشمند توفیقی حاصل شد قدمی بنهیم. این راه که از صدسال پیش آغاز شده هنوز دراوان آغازین بسر می برد وهمت ها باید تا ثمر دهد ودر این مسیرالهی یقینا رسالت طلبگی برای طلبه، تبدیل به هدفی والا می شود نه تنها ساعات او را اشغال می کند بلکه در فکر و ذهن و قلب او هم سیطره می یابد . بنابراین می بینید کسانی که در طلبگی یک رابطه عمیق و ریشه ای با این مسیر و پشتیبانی های غنی آن برقرار می کنند لذت بخش ترین زندگی را تجربه می کنند چرا که رسالت طلبه این است که تمام توان و زمان خود را صرف محقق شدن هدف خلقت که همان »لیعبدون أی لیعرفون» است می کند .در واقع این رسالت
عظیم با روح و جان بشر گره خورده و در این مسیر به دنبال ارتقاء روح خدا باوری و خود باوری در افراد جامعه است و با تبیین صحیح انتقال مفاهیم دینی، زندگی سرشار از آرامش و معنویت را برای جامعه به ارمغان می آورد . لذا ربانی بودن مسیر طلبگی این تقاضا را دارد که سرشار از هدف و انگیزه متعالی باشد که لازمه رسیدن به اهداف متعالی نیاز به عزمی راسخ ، اراده ای مستحکم با برنامه ریزی منسجم ، انتخاب روش صحیح و راهبردی و انعطاف پذیر، تعیین زمان بندی واقع گرایانه و پیگیری مستمر و هوشمندانه را میطلبد.
ما در این طرح و برنامه هر جا مشکلی را بیان می کنیم چه مشکل متوجه طلبه باشد یا متوجه نظام حوزه هیچ گاه نمی خواهیم برنامه کلان حوزه را دستکاری یا حذف کنیم بلکه در ابتدا تمام راهکارها در جهت جبران نواقص احتمالی موجود مطرح می شود پس از آن طرح جایگزین و طرح تحول ارائه خواهیم داد . بنابراین درابتدا توصیفی از وضعیت عمومی موجود در برخی از حوزه های علمیه استان گیلان و برخی از حوزه های کشور می باشدکه در هفت محور در جدول ذیل ترسیم می شود که از آن جهت رسیدن به وضعیت عمومی مطلوب استفاه می کنیم
|
توصیف وضعیت موجود | |
|
آموزش |
انبوه خوانی و حافظه محوری |
|
تحقیق |
جمع اوری اطلاعات |
|
تبلیغ |
احساس محوری |
|
مدیریت |
حفظ گسترش وضعیت موجود |
|
فضای عمومی طلاب |
احساس هویت تبلیغی و خطابی |
|
فرهنگ فضای حاکم بر زندگی طلاب |
فرهنگ زندگی عمومی روزمره |
|
تصور فضای عمومی جامعه نسبت به حوزه |
توجه کننده رفتارهای نظام و برخوردار از امکانات |
|
محور |
توصیف وضعیت مطلوب |
|
آموزش |
طلاب دارای مهارت های کیفی ( توانایی استفاده از اطلاعات در عمل برای ارتقاء کیفیت زندگی ) |
|
تحقیقات |
تولید سیستم ها و مدل های دینی قابل رقابت با سیتم های بشری |
|
تبلیغ |
طلب دارای مهارت فعال سازی تفکر برای افزایش مدیریت احساس در مخاطب |
|
مدیریت |
برنامه ریزی و اجرا برای تولید کیفیت ( کیفیت سازی ) |
|
فضای عمومی طلاب |
گسترده بودن احساس عبودیت و هویت آموزشی و مشاوره ای و تبلیغی |
|
فرهنگ فضای حاکم بر زندگی طلاب |
شناخته شدن حوزه به عنوان مشاور برتر برای ارتقاء زندگ در سطح خرد و کلان |
|
تصور فضای عمومی جامعه نسبت به حوزه |
فرهنگ زندگی علمی |
در حوزه مطلوب ، طلاب نه فقط می دانند بلکه می توانند از اطلاعات خود در عمل برای حل مسائل و نواقص زندگی استفاده کنند و تحقیقات صرفا امور انتزاعی نیستند بلکه در جهت شکل دهی به جریان فردی و اجتماعی بر اساس نگرش اسلام تهیه می شوند .
مدیریت و کادر اجرایی حوزه به طور مستمر به دنبال بهبود کیفیت و ایجاد تأثیر عمیق تر و پایدارتر است و فضایی سرشار از عبودیت و نشاط معنوی را بر حوزه حاکم می کند .
یقینا عنصر اصلی در تحول آفرینی ، مهارت محوری است به استناد «العلم یرشدک والعمل یبلغ بک الغایة» یعنی برای حرکت به سمت وضعیت مطلوب باید اهداف آموزش ، تحقیقاتی ، فرهنگی از محور نگرشی و دانشی صرف، ارتقاء یافته به محور مهارتی برسند ؛ در این محور اهداف از سطح فهم حافظه ای ارتقاء یافته و به سمت سطح فهم کاربردی تعالی پیدا می کند و در محور مهارتی و رفتاری اهداف از سطح توانایی به سطح مهارت و اجرا می رسد .
باور ما براین است حوزه ای که، دارای آموزش پژوهش محور است نتایج آموزشی در آن به محصولات علمی با کیفیت بر اساس نقشه علمی تبدیل می شود و آموزش ها برای ایجاد مهارت عملیاتی کردن وکارآمدی دین در برنامه سازی برای توسعه اسلامی ایرانی و کارآمد کردن علوم حوزوی برای کیفیت افزایی در زندگی فردی اجتماعی و تمدن سازی الهی برنامه ریزی و اجرا می شود .
باید سعی شود در حوزه فرهنگ آموزش مهارت محور را ترسیم کنیم و دراین مسیر به آموزش های میان رشته ای توجه داشنه باشیم ،تولید علم ونهضت نرم افزاری +کیفیت افزایی +مهارت محوری +مهندسی فرهنگی+ تمدن سازی+ خدافزایی را درآن لحاظ کنیم
فلذا با اجرایی کردن آیین نامه ها ودستورالعمل های اجرایی وابلاغی معاونت ها ، استفاده مناسب از تقویم آموزشی ابلاغی از ستاد وهدایت وبرنامه ریزی با رویکرد استفاده از جدول آموزشی درسی با توجه به دروس
بدیل وجایگزین، جلوی پیشامدهای احتمالی وآزمون وخطا واتلاف وقت گرفته خواهدشد و مدارس استان را به حوزه تراز ومطلوب نزدیک خواهد کرد .
این چشم‌انداز، آینده‌ساز است؛ زمینه‌ساز برای تغییر همگانی به‌سوی مطلوب است؛ از اصطکاک‌های فرعی عبور کرده بر چالش اصلی متمرکز شده است.
این چشم‌انداز با بررسی جهان‌بینی و مبانی ارزشیِ مورد نظر، و بررسی نیازها و اولویت‌بندی آنها، و بررسی محیط و رقبا و عوامل اثرگذار و اثرپذیر و بررسی چالش‌های ممکن با بررسی نقاط ضعف، قوت، فرصت و تهدید، و بررسی سناریوهای ممکن در روند حوزه در آینده، و با توجه به هویت چشم‌انداز که «هدایت منابع با کمترین اتلاف به‌سوی هدفِ مورد نظر» است، باید تدوین گردد
ما باید در گیلان فرهنگ آموزش مهارت‌محور را ترسیم کنیم و به آموزش‌های میان‌رشته‌ای توجه داشته باشیم ، تولید علم و نهضت نرم‌افزاری» + کیفیت‌افزائی + مهارت‌محوری + مهندسی فرهنگی + تمدن‌سازی + خداافزائی در آن لحاظ کنیم.
برای رسیدن به این مطلوب باید به یکسری از عوامل و مشکلات جاری در سطح استان توجه داشت.
رکود علمی به عناوین و دلایل مختلف
عدم تدریس و آموزش پژوهش محور
سطح ضعیف برخی از اساتید و طلاب عزیز
تبدیل شدن مطالعه به شب امتحان و رفع تکلیف
عدم اشتیاق به نیل به آرمانها و اهداف بلند
عدم تولید علم وعدم تشویق به تحقیق و پزوهش
افسردگی و انزوا و بیماری های رفتاری و عصبی برای برخی طلاب
ریزش ورودی های هرسال بخاطر عملکرد ضعیف برخی از حوزه های علمیه
نبود برنامه مدون چند ساله برای رسیدن به جایگاه مناسب علمی
عدم اتحاد بین مدیران واساتید وطلاب مدارس
عدم برگزاری همایش های علمی
عدم ارائه الگوی مناسب علمی اخلاقی
شناسی ومعرفی افراد از طلاب مستعد وفرهیختگان موفق موفق حوزه
نبود موسسات تخصصی باگرایش های مختلف
عدم برگزاری اردوهای علمی
بازگو نکردن دستاوردهای حوزه علوم انسانی
عدم توجه به کادرسازی افراد و پروش استاد یار
تعامل ضعیف با مراکز فرهنگی (سپاه، سازمان تبلیغات، اداره اوقاف ،ارشاداسلامی ، کمیته امدادوسازمان گردشگری)
نبود جلسات اخلاق مستمر وهدفمند
عدم برگزاری همایش های علمی
عدم فعالیت مراکز مشاوره حوزوی
پیشنهادات برای پویایی وشکوفایی مدارس وطلاب
اتحاد وبرگزاری جلسات ماهانه با مدیران مدارس
المپیاد علمی: برگزاری یک المپیاد یک یا چند مرحله ای در استان یا بین چند استان که بعد از ترم اول و با اعلام محدوده مشخص باشد.
جشنواره: برگزاری جشنواره علامه میرزا حبیب الله رشتی برای ارسال مقالات ، ترجمه ها ، تصحیح ها، کتب، شرح ها، حاشیه ها تحقیق های کلاسی و...
نشریه: اعطای مجوز نشریات دارای سطح بندی ترویجی، تخصصی، پژوهشی
ارتقای علمی اساتید: طرح های ضربتی برای علوم مختلف با دعوت از اساتید سرشناس کشوری برای ارتقای سطح علمی
کانون های تخصصی: تشکیل کارگروه های ادبیات عرب ، منطق، کلام ، حدیث، تفسیر ، علوم قرآنی و....
همایش های تخصصی: برگزاری منظم همایش ها و نشست های علمی مفید همراه با طراحی برنامه های موازی همسو با همایش.
موسسات و مراکز تخصصی: پی ریزی طرح تمدن اسلامی و تقسیم کار بخشهای مختلف تمدنی در کارگروه های مختلف حوزوی و ایجاد مراکز و موسسات مطالعاتی راهبردی.
بستر سازی برای تولید شبکه اینترنتی برای حوزه و فعال بودن
طمپیا علمی:برگیک المپیاد یک یا چند مرحله ای در استان یا بین چند استان که بعد از ترمول و با اعلام محدوده مشنواره: برگزاری جشنواره علامه
روش های مکمل و راهبردی ومجرب برای رسیدن به حوزه متعالی .
- روش های پیشنهادی راهبردی و مجرب در امورات آموزشی
- درس مباحثه محور با حضور اساتید مربوطه در جلسات مباحثه
- اجتهاد پروری با اصلاح روش و بینش
- آموزش پژوهش محور با رویکرد تحقیق ، مسئله شناسی ، محصول محوری ، مهارت افزایی و
کیفیت افزایی
-
- تفکیک طلاب بر اساس استعداد و قدرت حافظه در پایه مربوطه
- تنظیم جدول زمان بندی دروس و ارائه آن به اساتید
- جدا سازی طلاب پایه اول از دیگر پایه ها جهت اصلاح شناختی نسبت به حوزه
- برگزاری امتحان کتبی روزهای پنج شنبه هر هفته
- برگزاری امتحان شفاهی ماهی یک بار با حضور مدیریت
- تهیه و تنظیم کارنامه تفصیلی علمی و کلی کیفی داخلی، ترم اول و پایان سال جهت اطلاع
طلاب به خانواده آنها به صورت نموداری و ...
-
- دعوت از علمای موفق جهت ایجاد انگیزه طلاب
- کارگاه های مهارت افزایی در مدیریت تحصیلی که عبارتند از : مهارت هدف گزاری ،
ایجاد انگیزه ، روش مطالعه ، تمرکز حواس ، مدیریت زمان ، مدیریت خواب
تقویت حافظه ، مسیر شناسی و ...
-
- جلسه هفتگی با اساتید و کادر
- برگزاری نمایشگاه سیر اجتهادی و اصولی
- برگزاری نمایشگاه نموداری دروس اصلی ( ادبیات ، فقه ، اصول ، منطق ) و اهداف آموزشی آن
- ارائه و معرفی منابع سهل الوصول برای تحقیق
- طرح تبیین تمهیدات کتب درسی در ابتدای شروع سال تحصیلی
- کارگاه های کاربردی ادبیات عرب برای پایه های اول تا سوم توسط پایه های بالاتر
- برگزاری کلاس تجزیه وترکیب باحضور مدیریت در روزهای پنج شنبه هر هفته با شرکت همه طلاب
- کارگاه کتاب شناسی ، منبع شناسی و معجم شناسی
- برگزاری کلاس مکالمه زبان خارجه به طور اختیاری
- تلاش اساتید جهت تدریس به سبک نوین و ارتقاء از سطح حافظه به سطح کاربردی
- اخذ روش تدریس از استاد
- کیفیت افزایی و مهارت افزایی اساتید با برگزاری جلسات با حضور متخصصین اهل فن
-
- تنوع در برگزاری جلسات درس در مجموعه های نشاط آور
- اردوی علمی در کتابخانه های ملی
- اردوی معنوی و همنشینی با علمای اخلاق
- تشویق طلاب به پیش مطالعه و کنفرانس درس آینده
- استفاده از ابزارهای رسانه ای جهت انتقال مفاهیم درسی
- روش های پیشنهادی راهبردی و مجرب در امورات پژوهشی
- هماهنگی مستمر بین معاونت آموزش و پژوهش جهت محقق شدن شعار آموزش پژوهش محور
- کارگاه روش تحقیق مقاله نویسی ، روش منبع شناسی ، روش یادداشت برداری
- جلسات ماهیانه بین معاونت پژوهش و اساتید جهت شفاف سازی هویت ، راهبر و راهکار
عملیاتی کردن آموزش پژوهش محور به صورت مسئله محور
- دستیابی به برنامه اجرایی برای ارتقاء کیفیت آموزش پژوهش محور
- هدایت فراگیر به صورت تشخیص مسئله
- راهکار فعال سازی آموزش پژوهش محور
- آموزش روش تدریس تحقق تفکر محور به اساتید و فراگیران
- آموزش روش سنجش و ارزیابی پژوهش محور به اساتید
- توجه به مشاوره علمی و ارتباط چهره به چهره اساتید با طلاب و برگزاری کلاس رفع اشکال
- برگزاری همایش های تحول در ادبیات عرب ، فقهی ، اصولی و روش شناسی
- اهمیت مقاله نویسی ، روش تحقیق ، روش منبع شناسی ، روش یادداشت برداری
- در نظر گرفتن جوایز ارزشمند و تسهیلات آموزشی به طلاب مستعد
- معرفی طلاب مستعد پژوهشگر به مراکز مربوطه
- فراهم نمودن اقدامات اولیه برای چاپ مقالات ، روزنامه و هفته نامه های کثیر الانتشار
- تشویق طلاب جهت خلاصه نویسی و نموداری نمودن کتب درسی با روش نوین
- ملزم بودن معاونت تهذیب جهت اجرایی کردن آیین نامه و دستورالعمل های مرکز
- بستر سازی فضای معنوی و ایجاد انگیزه و نشاط در روحیه طلاب
- حضور مستمر معاونت تهذیب جهت همدلی با دوستان طلبه با رویکرد تعهد پدرانه
- ایجاد انگیزه طلاب در راستای رویکرد جهانی شدن ( به طور مثال در هر حجره نقشه ای از جهان
نصب کنند )
- دعوت از اساتید جهت بیتوته در هر شب از طول هفته
- دعوت نمودن از مشاوران درون سازمانی جهت معنویت درمانی و رفع اختلالات رفتاری و شخصیتی
- پویا نگه داشتن تابلوی اعلانات مربوط به معاونت تهذیب
- تربیت در فضای اختیار و هویت سازی زی طلبگی در شخصیت طلاب
- جلسات انس با قرآن و یا طرح میثاق ختم قرآن همه روزه جهت هدیه به وجود نازنین
ولی عصر علیه السلام
- برپایی صبحگاه همراه با نشاط و شادابی توسط خود طلاب
- برگزاری جلسات اخلاق توسط عالمان اخلاقی و اساتید مدرسه
( در جریان گذاشتن اساتید مربوطه از فضای حوزه و انتخاب موضوع در همان راستا )
- ارتباط معاونت تهذیب با خانواده طلاب
- آشنا سازی خانواده طلاب جدید الورود نسبت فضای حوزه و آینده فرزندشان
- ارائه نمودن جزوه جهت مطالبات حوزه از خانواده در مسیر طلبگی ( خادمان حریم عشق)
- واگذاری مسئولیت های اجرایی و تدارکاتی حوزه به طلاب با توجه به ظرفیت های آنها
جهت کادر سازی
- پخش کلیپ اخلاقی و تحلیل مسائل سیاسی روز به مدت یک ربع ترجیحا هر شب قبل از خواب
- تهیه روزنامه های انقلابی و کثیر الانتشار جهت بینش و تربیت طلاب انقلابی
- ارتباط چهره به چهره و مستمر معاونت تهذیب با طلاب جهت رفع نیازهای روحی و روان
- اردوی خانوادگی اساتید و طلاب متأهل و مجرد ( کربلا ، مشهد ، قم و ... )
- بستر سازی جهت فراگیری حفظ قرآن با روش های آسان و نتیجه بخش
- ایجاد فضای رقابتی در معنویت
- فعال کردن بسیج در مدرسه جهت تقویت تربیت روحیه انقلابی وحرکت در مسیر حوزه تراز
و انقلابی
- ملزم بودن به شرکت در راهپیمایی های ملی ومذهبی
- اجرایی نمودن منویات رهبر در عرصه طلبه انقلابی وبا نشاط
- برنامه ریزی چندساله در عرصه اخلاق فردی واجتماعی طلاب
- تلاش برای آموزش عرفیات جامعه، به طلاب
- برنامه ریزی معاونت تهذیب جهت تبلیغ وجذب وپذیرش داوطلبان ورود به حوزه به صورت
چهره به چهره درمدارس وایجادطرح های نوین عبارتنداز نمایشگاه تجسمی ومعنوی ودعوت
از دانش اموزان جهت بازدید از حوزه علمیه
- شرکت طلاب در نماز جمعه و آیین های مذهبی انقلابی
- توجه جدی به قضیه نفوذ جریانات انحرافی ونحله های نوظهور درفضای مدرسه
- توجه جدی به پخش فرمایشات مقام معظم رهبری در فضای مدرسه
- برگزاری جلسات بصیرت افزایی
- پیشگیری از شایعات ونشر اکاذیب ودامن زدن به حواشی ومتمرکز نمودن تفکر طلاب به درس
- دیدار از خانواده های طلاب متاهل وباخبر شدن از وضیعت زندگی وکمک رسانی
- جلسه باخانواده طلاب
- توجه به ظاهر وزی طلبگی طلاب
- برپایی مراسم روضه در ایام سوگواری وجشن در موالید اهل بیت علیهم السلام
- دورهمی طلاب هرپایه با اساتید درمنزل
- انتقال دادن نقاط ضعف وقوت طلاب به مدیریت و در هفته یک جلسه بامدیر به طور خصوصی
- برگزاری جلسه فن رثاء، یک روز در هفته به طور اختیار
- برگزاری جلسه فن بیان شب های پنج شنبه هر هفته
- تجلیل از اساتید در روز معلم
- تعامل وتبادل نظر معاونت تهذیب با معاونت های تهذیب دیگر مدارس
- پیگیری وهماهنگی رزرو سالن ورزشی جهت ورزش طلاب
- برگزاری مسابقات ورزشی بین مدارس (فوتبال ،والیبال....)
- برگزاری مسابقات قرائت قران بین مدارس
